YER ÇEKİMİ KUVVETİ

Cisimleri Dünya’nin merkezine dogru çeken kuvvet. Yer çekimi kuvveti, Ay’i Dünya çevresinde yörüngede tutar ve Ay’in yörüngeden kurtularak uzayda uzaklasmasini önler. Bir cisme etki eden yer çekimi kuvvetine o cismin agirligi denir.

Hiz verilmeden yüksekten birakilan cisimler, agirliklari nedeniyle yere dogru hareket ederler. Bu harekete serbest düsme denir. Cisimleri harekete geçirebilmek için kuvvet uygulamak gerekir. Ancak serbest birakilan bir cisme kuvvet uygulandigi zaman bile cisim düsmeye devam eder. Bunun nedeni yer çekimi kuvvetidir. Serbest düsen cisimler, Newton’un Ikinci Hareket Yasasi’na göre ivme kazanir. Buna yer çekimi ivmesi denir. Serbest düsen cisimler yer çekimi ivmesinin etkisiyle düzgün hizlanarak yere düser. Yer çekimi kuvveti sabit oldugu için yer çekimi ivmesi de sabittir; yani düsen bir cismin hizinin artis hizi, hep ayni kalir ve cisim düstügü sürece her geçen saniyede hizi ayni miktarda artar.

Agirlik, Newton’un genel çekim yasasina göre çekim kuvvetleri sonucu olusan bir büyüklüktür. Yeryüzünde yerin merkezinden uzaklastikça cisimlerin agirligi azalir. Bir cismin agirligi (G) o cismin kütlesi (m) ile bulundugu yerin çekim ivmesi (g) çarpilarak hesaplanir. Bir cismin agirligi, bulundugu yere göre degisir. Ay’in kütlesi ve yariçapi Dünya’ya göre daha küçüktür. Bu yüzden bir cismin Ay’daki agirligi Dünya’daki agirliginin yaklasik 1/6’si kadardir. Bir cismin kütlesi de madde miktarinin bir ölçüsüdür ve ayirt edici bir özelliktir. Hiç degismez. Dünya’dan Ay’a dogru gidildikçe Dünya’nin çekim kuvveti azalir ve Ay’in çekim kuvveti artar. Bu iki çekim kuvvetinin esit oldugu yerde cismin kütlesi degismedigi hâlde agirligi sifir olur.

Yer çekimi kuvvetinin, cismin kütlesine ve cismin yerin merkezine olan uzakligina baglidir. Cismin kütlesi arttikça cismin üzerindeki yerin çekim kuvveti de artar. Kütleler arasindaki çekim kuvvetiyle ilgili olarak Newton, günümüzde de geçerli olan Genel Çekim Yasasi’ni bulmustur. Bu yasaya göre, herhangi iki cisim birbirini, kütleleri çarpimiyla dogru orantili, kütle merkezlerini birlestiren uzakligin karesiyle ters orantili bir kuvvetle çeker.

F : Kütle çekim kuvveti
m1 : Birinci cismin kütlesi
m2 : Ikinci cismin kütlesi
G : Evrensel çekim sabiti
d : Kütle merkezleri arasindaki
uzaklik